Ο ρόλος των ορμονών είναι πολύ σημαντικός καθώς επηρεάζουν πολλές λειτουργίες του σώματος μας όπως τον μεταβολισμό, την διάθεση, την σωματική ανάπτυξη, το φύλο, την αναπαραγωγή κ.ά.
Οι ορμόνες ταξινομούνται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με την χημική τους σύσταση, την δράση τους αλλά και τον αδένα από τον οποίο έχουν εκκριθεί.
- Η επίφυση. Βρίσκεται στον εγκέφαλο και μετατρέπει την Σεροτονίνη σε Μελατονίνη, μία ορμόνη απαραίτητη για την σωστή λειτουργία του βιορυθμού του οργανισμού μας και της ψυχικής μας ισορροπίας. Σχετίζεται με τον κύκλο ημέρας - νύχτας και με τους μηχανισμούς ρύθμισης της θερμοκρασίας του σώματος αλλά και του ύπνου, παράγεται μόνο κατά την διάρκεια της νύχτας και επιδρά σε διάφορες λειτουργίες του οργανισμού. Η έλλειψη της συνδέεται με νευρολογικές και ψυχιατρικές διαταραχές ενώ χρησιμοποιείται και σαν φάρμακο για την αντιμετώπιση της αϋπνίας.
- Η υπόφυση. Αποτελείται από 2 λοβούς, τον πρόσθιο ή αδενοϋπόφυση και τον οπίσθιο ή νευροϋπόφυση και βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου. Θεωρείται ο πιο σημαντικός από τους άλλους αδένες καθώς παράγει ορμόνες οι οποίες ελέγχουν και επηρεάζουν πολλές λειτουργίες άλλων ενδοκρινών αδένων. Ο πρόσθιος λοβός παράγει την Αυξητική ορμόνη, την Θυρεοτροπίνη, την Ωοθυλακιοτρόπο, την Ωχρινοποιητική, την Κορτικοτροπίνη, και την Προλακτίνη. Ο οπίσθιος λοβός παράγει την Αντιδιουρητική ορμόνη και την Οξυτοκίνη.
- Ο υποθάλαμος. Βρίσκεται στον εγκέφαλο, πάνω από την υπόφυση και έχει ουσιαστικό ρόλο στην ρύθμιση ενός πλήθους λειτουργιών όπως του μεταβολισμού, του καρδιακού ρυθμού, της θερμοκρασίας του σώματος, του γαστρεντερικού συστήματος, της αρτηριακής πίεσης, της δίψας, της πείνας κ.ά. Είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ του νευρικού και του ενδοκρινικού συστήματος και υπεύθυνος για την ομοιόσταση. Επηρεάζει την λειτουργία της υπόφυσης καθώς με την λήψη συγκεκριμένων νευρικών σημάτων εκκρίνει νευροορμόνες, οι οποίες ενεργοποιούν ή αναστέλλουν την έκκριση ορμονών της υπόφυσης. Πρωτογενείς ορμόνες που εκκρίνονται από τον υποθάλαμο είναι η Αυξητική ορμόνη, η Σωματοστατίνη, η Γοναδοτροπίνη, η Προλακτίνη, η Οξυτοκίνη, η Αντιδιουρητική ορμόνη, η ορμόνη απελευθερώσεως Κορτικοτροπίνης και η ορμόνη απελευθερώσεως Θυροτροπίνης.
- Ο θυρεοειδής. Αποτελείται από 2 λοβούς, σε σχήμα πεταλούδας, οι οποίοι βρίσκονται στον λαιμό, κάτω από τον λάρυγγα και μπροστά από την τραχεία. Ο κύριος ρόλος του είναι η έκκριση 3 ορμονών, της Θυροξίνης (Τ4), της Τριιδωθυρονίνης (Τ3) και της Καλσιτονίνης, οι οποίες είναι υπεύθυνες για την ομαλή λειτουργία του μεταβολισμού αλλά και της απορρόφησης του ασβεστίου από τα οστά. Ασθένειες που σχετίζονται με την δυσλειτουργία του θυρεοειδούς είναι ο Υποθυρεοειδισμός, ο Υπερθυρεοειδισμός, η νόσος του Graves και η θυρεοειδίτιδα Hashimoto.
- Ο παραθυρεοειδής. Αποτελείται από 4 λοβούς, οι οποίοι βρίσκονται στην επιφάνεια της πίσω πλευράς του θυρεοειδούς αδένα (2 λοβοί σε κάθε επιμέρους λοβό του θυρεοειδούς), παράγει την Παραθορμόνη και είναι υπεύθυνος για την ρύθμιση των επιπέδων του ασβεστίου στο σώμα και την ομαλή λειτουργία του νευρομϋικού συστήματος.
- Ο θύμος αδένας. Βρίσκεται πίσω από το στέρνο και ανάμεσα στους πνεύμονες και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο τόσο στο ενδοκρινικό όσο και στο λεμφικό σύστημα. Φτάνει σε μέγιστο μέγεθος κατά την διάρκεια της εφηβείας ενώ μετά από αυτήν συρρικνώνεται και αντικαθίσταται σταδιακά από λίπος ενώ παράλληλα σταματάει και η ικανότητα λειτουργίας του. Ο θύμος αδένας παράγει την ορμόνη Θυμοσίνη και είναι υπεύθυνος για την παραγωγή και την ωρίμανση των Τ-λεμφοκυττάρων, προστατεύοντας τον οργανισμό από ιώσεις και λοιμώξεις.
- Το πάγκρεας. Ανήκει τόσο στο ενδοκρινικό όσο και στο πεπτικό σύστημα, με το μεγαλύτερο μέρος της λειτουργίας του να αφορά το πεπτικό σύστημα ενώ είναι παράλληλα ενδοκρινής αλλά και εξωκρινής αδένας. Οι πρωτογενείς ορμόνες που παράγονται από το πάγκρεας είναι η Ινσουλίνη, η Γλυκαγόνη, η Γαστρίνη, η Σωματοστατίνη και το Αγγειοδραστικό εντερικό πεπτίδιο. Βρίσκεται στην κοιλιακή χώρα και είναι συνδεδεμένο με τον δωδεκαδάκτυλο. Ένα ποσοστό μικρότερο από 10% του παγκρέατος αποτελείται από ενδοκρινή κύτταρα, τα οποία λόγω της μορφολογίας τους ονομάζονται παγκρεατικά νησίδια ή νησίδια του Langerhans. Ο κυριότερος ρόλος του παγκρέατος είναι η ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα ενώ η πιο κοινή διαταραχή που σχετίζεται με αυτό είναι ο Διαβήτης.
- Τα επινεφρίδια. Αποτελούνται από 2 αδένες με πολλαπλές λειτουργίες, οι οποίοι βρίσκονται πάνω στις κορυφές των νεφρών (ένας σε κάθε νεφρό). Κύριος ρόλος τους είναι η ομαλή καρδιαγγειακή λειτουργία, η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και της ισορροπίας νατρίου - καλίου, η ρύθμιση του μεταβολισμού των υδατανθράκων, των λιπών και των πρωτεϊνών, η αντιμετώπιση καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης και η ρύθμιση των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα. Παράγουν την Κορτιζόλη, την Κορτιζόνη, την Κορτικοστερόνη, την Αλδοστερόνη, την Ανδρεναλίνη, τη Νοραδρεναλίνη, τα Ανδρογόνα, τα Οιστρογόνα, την Επινεφρίνη και τη Νορεπινεφρίνη. Διαταραχές και παθήσεις που συνδέονται με τα επινεφρίδια είναι, το φαιοχρωμοκύτωμα, το σύνδρομο Cushing, η νόσος του Addison, η συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων και ο καρκίνος των επινεφριδίων.
- Οι ωοθήκες (μόνο στις γυναίκες). Είναι ένα ζευγάρι αδένων οβάλ σχήματος, το οποίο βρίσκεται στην πύελο, μία σε κάθε πλευρά της μήτρας και είναι υπεύθυνες για το αναπαραγωγικό σύστημα των γυναικών. Παράγουν τα ωάρια και 2 ορμόνες, την Προγεστερόνη και τα Οιστρογόνα (Οιστραδιόλη, Οιστρόνη και Οιστριόλη). Τα οιστρογόνα παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ομαλή ανάπτυξη των γυναικείων χαρακτηριστικών. Διαταραχές των ωοθηκών περιλαμβάνουν την οστεοπόρωση, την εμμηνόπαυση, τις κύστεις, τον καρκίνο των ωοθηκών και το Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
- Οι όρχεις (μόνο στους άντρες). Βρίσκονται στο όσχεο, παράγουν την Τεστοστερόνη και το σπέρμα και είναι υπεύθυνοι για το αναπαραγωγικό σύστημα των ανδρών και την ομαλή σωματική τους ανάπτυξη. Η Τεστοστερόνη παίζει καθοριστικό ρόλο στην ομαλή ανάπτυξη των ανδρικών χαρακτηριστικών. Μία σοβαρή διαταραχή των όρχεων είναι ο υπογοναδισμός.
