Μεταδίδεται από την κατανάλωση ωμού ή μισοψημένου μολυσμένου κρέατος από το παράσιτο, μολυσμένου νερού, μολυσμένων φρούτων και λαχανικών τα οποία δεν έχουν πλυθεί επαρκώς ή αφού έχουμε αγγίξει μολυσμένο έδαφος κι έπειτα βάλουμε τα χέρια μας στο στόμα, στα μάτια ή στη μύτη.
Οι γάτες αποτελούν τον φυσικό ξενιστή του τοξοπλάσματος καθώς σε αυτές ολοκληρώνει τον σεξουαλικό του κύκλο. Αναπαράγεται και πολλαπλασιάζεται στο έντερο τους σχηματίζοντας ωοκύστες, οι οποίες αποβάλλονται μέσω των κοπράνων τους, μολύνοντας το έδαφος και οτιδήποτε έρθει σε επαφή μαζί του.
Το τοξόπλασμα δημιουργεί κύστεις σχεδόν σε όλους τους ιστούς του ανθρώπου και των ζώων, μέσα στους οποίους επιβιώνει καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του ξενιστή.
Στους περισσότερους ανθρώπους δεν παρουσιάζονται συμπτώματα αλλά αν υπάρξουν αυτά είναι: πυρετός, πρησμένοι λεμφαδένες και μυικοί πόνοι.
Το τοξόπλασμα δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο με μοναδική εξαίρεση, πολύ σπάνια, με την μετάγγιση μολυσμένου αίματος ή την μεταμόσχευση μολυσμένου οργάνου ή κατά την εγκυμοσύνη, από την μητέρα στο έμβρυο μέσω του πλακούντα.
Ομάδες υψηλού κινδύνου, για τις οποίες μπορεί να γίνει απειλητικό για την ζωή τους, είναι τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (άτομα που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία, άτομα με AIDS ή με άλλες διαταραχές), οι έγκυες γυναίκες και τα έμβρυα.
Στα άτομα με ανοσοκαταστολή, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές όπως:
- πνευμονία
- μυοκαρδίτιδα
- πολυμυοσίτιδα
- οφθαλμική τοξοπλάσμωση
- νεκρωτική εγκεφαλίτιδα
- θάνατο
- αποβολή
- γέννηση νεκρού βρέφους ή θανάτου του αμέσως μετά την γέννηση
- μικροκεφαλία
- υδροκεφαλισμό
- χοριοαμφιβληστροειδίτιδα
- τύφλωση
- κώφωση
- νοητική καθυστέρηση
- επιληψία
- εγκεφαλική παράλυση
- διόγκωση των λεμφαδένων
- ίκτερο
Τα υγιή άτομα συνήθως δεν χρειάζονται θεραπεία για την τοξοπλάσμωση. Στα άτομα όμως που χρειάζονται θεραπεία για την αντιμετώπιση του τοξοπλάσματος, χρησιμοποιείται φαρμακευτική αγωγή με την χορήγηση πυριμεθαμίνης, σπιραμυκίνης, σουλφαδιαζίνης.
Γενικότερα θα πρέπει να αποφεύγουμε την κατανάλωση ωμών ή μισοψημένων κρεάτων αλλά να τα τρώμε καλά ψημένα ή μαγειρεμένα καθώς η θερμότητα καταστρέφει το τοξόπλασμα. Να αποφεύγουμε το μη παστεριωμένο γάλα, τα ωμά αυγά και την κατανάλωση άπλυτων φρούτων και λαχανικών. Υψηλός κίνδυνος μόλυνσης υπάρχει από τις μύγες οι οποίες μπορεί να μεταφέρουν το παράσιτο σε αντικείμενα μέσα στο σπίτι ή ακόμα και στο φαγητό μας. Σοβαρή εστία μόλυνσης αποτελεί και η άμμος στις παιδικές χαρές ειδικά αν υπάρχουν γάτες κοντά.
Έπειτα από εκτεταμένες έρευνες που έχουν γίνει, έχει διαπιστωθεί ότι η μόλυνση των ποντικών από το τοξόπλασμα, επηρεάζει την λειτουργία του εγκεφάλου τους (χωρίς να γνωρίζουμε τον ακριβή μηχανισμό), κάνοντας τους να χάνουν τον φόβο τους απέναντι στις γάτες, με συνέπεια να γίνονται εύκολη λεία τους. Εικάζεται ότι επεμβαίνει στο κέντρο λειτουργίας του εγκεφάλου το οποίο σχετίζεται με την όσφρηση, κάνοντας τους να μην αντιδρούν στην μυρωδιά των ούρων της γάτας (τα υγιή ποντίκια τρέπονται σε φυγή μόλις τα μυρίσουν).
Αυτή η ανακάλυψη έχει οδηγήσει τους επιστήμονες να διερευνήσουν το κατά πόσο, το τοξόπλασμα, επηρεάζει την σκέψη μας και την συμπεριφορά μας και κατά πόσο συνδέεται με την σχιζοφρένεια, με την νόσο του Πάρκινσον και με το Alzheimer.
