Τι είναι ο καταλύτης και πως επηρεάζει μία χημική αντίδραση;

Καταλύτης ονομάζεται οποιαδήποτε ουσία (οργανική ή ανόργανη), η οποία μεταβάλλει τον ρυθμό μίας χημικής αντίδρασης (επιταχύνοντας ή επιβραδύνοντας), συμμετέχοντας σε αυτήν χωρίς όμως να καταναλώνεται από την ίδια την αντίδραση.

Χαρακτηριστικά των καταλυτών:

• Δεν μεταβάλλεται η μάζα ή η χημική σύσταση του καταλύτη κατά το τέλος της αντίδρασης.
• Μία πολύ μικρή ποσότητα του καταλύτη είναι επαρκής για να καταλύει αντιδράσεις σχεδόν απεριόριστα.
• Έχει συγκεκριμένη θερμοκρασία κατά την οποία η καταλυτική του δράση είναι μέγιστη.
• Δεν ενεργοποιεί μία αντίδραση, απλά μεταβάλλει τον ρυθμό της.

Τύποι καταλυτών:

• Θετικοί καταλύτες. Όταν αυξάνουν την ταχύτητα της αντίδρασης.
• Αρνητικοί καταλύτες. Όταν μειώνουν την ταχύτητα της αντίδρασης.
• Αυτο-καταλύτες. Όταν ένα από τα προϊόντα μίας χημικής αντίδρασης δρα ως καταλύτης της ίδιας της αντίδρασης.
• Ομογενείς καταλύτες. Όταν ο καταλύτης και τα αντιδρώντα σώματα βρίσκονται στην ίδια φάση.
• Ετερογενείς καταλύτες. Όταν ο καταλύτης και τα αντιδρώντα σώματα βρίσκονται σε διαφορετική φάση.
• Βιοκαταλύτες ή ένζυμα. παράγονται από ζωντανούς οργανισμούς, είναι ευπαθείς σε θερμοκρασίες άνω των 50 βαθμών Κελσίου και σε πολύ όξινο ή πολύ αλκαλικό περιβάλλον.

Οι ουσίες που αναστέλλουν την δράση των καταλυτών, ονομάζονται δηλητήρια καταλυτών.

Οι καταλύτες χρησιμοποιούνται σε μία ευρεία ποικιλία εφαρμογών στον χώρο της βιομηχανίας και της βιοχημείας. Ένα παράδειγμα είναι ο καταλύτης των αυτοκινήτων, ο οποίος μειώνει κατά ένα μεγάλο ποσοστό τις βλαβερές ουσίες των καυσαερίων.